Peter To Rot, vị thánh đầu tiên của Papua New Guinea

Trong Công nghị Công khai Thường lệ vào sáng ngày 13/6, Đức Thánh Cha đã ấn định ngày tuyên phong hiển thánh cho một số Chân phước. Nổi bật là hai Chân phước trẻ Pier Giorgio Frassati và Carlo Acutis, sẽ được tuyên thánh vào ngày 7/9. Trong số bảy chân phước khác sẽ được tuyên thánh vào ngày 19/10, Chân phước Peter To Rot sẽ là vị thánh đầu tiên của Papua New Guinea.

Chân phước Peter To Rot là ai?

Chân phước Peter To Rot sinh tại Rakanui, một ngôi làng trên đảo New Britain, Papua New Guinea, vào năm 1912. Nhưng câu chuyện về sự thánh thiện của ngài có thể được cho là đã bắt đầu từ 14 năm trước đó, khi cha mẹ ngài được rửa tội. Sự kiện này cực kỳ quan trọng đối với công cuộc truyền giáo ở khu vực Thái Bình Dương.

Một gia đình mộ đạo

Cha của Chân phước, Angelo To Puia, là người lãnh đạo cộng đồng. Ông là một trong những người đầu tiên được rửa tội tại cứ điểm truyền giáo, cùng với vợ ông, bà Maria Ia Tumul. Việc một người bản xứ có thẩm quyền lãnh nhận bí tích Kitô giáo có nghĩa là giáo huấn của Chúa Giêsu được đón nhận và, điều rất quan trọng là việc từ bỏ các tập tục phù thủy và ăn thịt người vốn rất phổ biến trong văn hóa của họ, cũng như các tập tục khác trái với Phúc Âm.

Chị gái của Chân phước Peter To Rot đã nói về gia đình mình khi được hỏi trong tiến trình tuyên phong chân phước: “Cha tôi là một trong những người lãnh đạo của gia tộc. Ông luôn chăm sóc con cái, lo lắng về việc học hành của chúng tôi, những lời khuyên chúng tôi nhận được và điều tốt của chúng tôi. Gia đình chúng tôi được biết đến là một gia đình Công giáo thực thụ, và cha mẹ chúng tôi đã nuôi dạy chúng tôi theo đức tin đó”.

Cha mẹ của Chân phước Peter To Rot có mối quan hệ rất thân thiết với các nhà truyền giáo. Họ giúp xây dựng cơ sở truyền giáo, hiến đất cho nhà thờ, trường học và nhà truyền giáo. Họ là một gia đình rất tốt bụng và tích cực tham gia vào cộng đồng, luôn sẵn sàng giúp đỡ bất kỳ ai khi cần.

Cha Joseph Theler, Dòng Thừa sai Thánh Tâm, giải thích trong hồ sơ phong chân phước cho Peter To Rot rằng “Angelo To Puia là một nhà lãnh đạo giàu có và có tính cách hiền lành. Không còn nghi ngờ gì nữa, ông là người được mọi người ở vùng Navunaram và Rakunai kính trọng nhất. Ông được coi là người bảo vệ người bản xứ”.

Đời sống đạo đức ngay từ khi còn nhỏ

Với hoàn cảnh gia đình như vậy, ngay từ khi còn nhỏ, Chân phước Peter To Rot đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến Bí tích Thánh Thể và tình nguyện giúp lễ hàng ngày. Đối với ngài, Thánh Thể là trụ cột cơ bản trong đời sống đức tin của ngài.

Cha Theler kể rằng “Cha Ulrich, cũng Dòng Thừa sai Thánh Tâm, người được bổ nhiệm làm trưởng nhóm truyền giáo vào năm 1926, muốn những chú giúp lễ tình nguyện điền vào danh sách hàng tuần, nhưng đồng thời cha cũng muốn họ có trách nhiệm và đến thường xuyên. Một lần nữa, To Rot là người đầu tiên nêu tên. Khi được hỏi ở trường rằng trong số những đứa trẻ, ai đã đọc kinh cầu nguyện buổi sáng và buổi tối, To Rot luôn giơ tay lên để cho biết mình đã làm như vậy”.

Đức tin của Peter To Rot mạnh mẽ đến mức Cha Carl Laufer, Dòng Thừa sai Thánh Tâm, đã nêu lên khả năng cậu sẽ trở thành một linh mục, nhưng cha cậu đã trả lời: “Không, thưa Cha, con không nghĩ bất kỳ ai trong thế hệ chúng con đã sẵn sàng để trở thành một linh mục. Còn quá sớm cho điều đó. Có thể một trong những đứa cháu hoặc chắt của con sẽ có may mắn này. Nhưng nếu cha muốn To Rot trở thành một giáo lý viên, hãy gửi nó đến Trường Giáo lý viên ở Taliligap”.

Giáo lý viên truyền giáo

Vào năm 18 tuổi, Peter To Rot đã vào trường giáo lý do Cha Joseph Lakaff điều hành. Ý niệm về giáo lý viên truyền giáo là ý niệm về một người rất tận tụy với cộng đồng, một người hướng dẫn, một điểm tham chiếu cho tất cả các thành viên trong cộng đồng.

Cha Lakaff đã định nghĩa như sau: “Giáo lý viên là một nhà truyền giáo thực sự, là một nhà thám hiểm, một người thầy ở những nơi xa xôi nhất, một người cảnh giác; người làm mềm đất ở những cánh đồng chưa cày xới nơi hạt giống đức tin sẽ được gieo trồng; người cảnh báo về những nguy hiểm và chuẩn bị con đường cho chiến thắng cuối cùng của đức tin. Vì các giáo lý viên hiểu rõ tâm lý, lối sống, truyền thống, ý tưởng về nhiều khía cạnh khác nhau của cuộc sống và ngôn ngữ của dân tộc mình, nên với sự giúp đỡ của họ, họ mang lại cho vị linh mục làm việc giữa dân tộc bản địa một lợi thế rõ ràng so với các nhà truyền giáo nước ngoài không có họ”.

Giáo lý viên là những người tham gia tích cực vào công việc tông đồ đến nỗi ở nhiều nơi trên thế giới, họ đã hy sinh mạng sống để tiếp tục sứ vụ truyền giáo khi các linh mục, nhà truyền giáo hoặc giáo sĩ bị trục xuất, bỏ tù hoặc bị giết. Trường hợp này cũng xảy ra với Peter To Rot.

Vai trò duy trì đức tin cho cộng đồng

Vào năm 1942, giữa Thế chiến II, quân đội Nhật Bản đã xâm lược Papua New Guinea. Trong giai đoạn đầu, tất cả các linh mục đều bị bắt, nhưng hoạt động mục vụ của các cứ điểm truyền giáo vẫn được phép. Trong bối cảnh này, các giáo lý viên, đặc biệt là Peter To Rot, đã đóng vai trò quyết định trong việc duy trì đức tin sống động trong cộng đồng.

Tuy nhiên, dần dần, quyền tự do tôn giáo bị hạn chế cho đến khi bị đàn áp hoàn toàn vào năm 1944. Cha Laufer đã kể lại: “Những túp lều của người bản xứ thường xuyên bị lục soát để tìm sách tôn giáo, Thánh Giá, các ảnh tượng, v.v. Sở hữu bất kỳ tài liệu viết nào cũng đều nguy hiểm”. Tuy nhiên, Peter To Rot đã giấu được nhật ký truyền giáo cùng với các ghi chú cá nhân của mình trên mái tranh của trường. Cha Laufer nói thêm: “Những gì được phép và thực hành cho đến lúc đó về cầu nguyện, lễ Chúa Nhật và giáo dục thì giờ đây đã bị cấm, ít nhất là về mặt hình thức”.

Chính quyền đã tập hợp các giáo lý viên tại đồn cảnh sát, buộc họ phải chấm dứt mọi hoạt động mục vụ. Peter To Rot đã trả lời rất kiên quyết: “Họ đã đuổi các linh mục của chúng tôi, nhưng họ không thể cấm chúng tôi trở thành người Công giáo và sống và chết như vậy. Tôi là giáo lý viên của anh chị em tôi và tôi sẽ làm tròn bổn phận của mình, thậm chí phải trả giá bằng mạng sống của mình”. Một cách bí mật, Peter tiếp tục đi ra ngoài vào ban đêm để gặp gỡ các nhóm nhỏ các tín hữu, hướng dẫn các buổi cầu nguyện, truyền đạt giáo lý và khi cần thiết, cử hành nghi lễ rửa tội hoặc chúc lành cho các cuộc hôn nhân. Anh hoàn toàn đảm nhận trách nhiệm của mình với tư cách là một giáo lý viên khi không có các nhà truyền giáo, quyết tâm không từ bỏ cộng đoàn Kitô giáo.

Bảo vệ hôn nhân Kitô giáo

Cuộc bách hại tôn giáo trở nên trầm trọng hơn khi chính quyền Nhật Bản cố gắng khôi phục các tập tục xưa cũ gần như đã biến mất, như chế độ đa thê, điều mà các nhà truyền giáo cấm, nhằm giành được sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo địa phương. Peter To Rot, khi đó mới ngoài 30 tuổi, đã phản đối mạnh mẽ luật lệ khét tiếng này. Anh nhiệt thành rao giảng về sự thống nhất và bất khả phân ly của hôn nhân, nhấn mạnh rằng đây là những đặc điểm của bí tích hôn nhân mà Chúa mong muốn. Anh đã thuyết phục được nhiều phụ nữ trẻ, những người đã bị bắt làm “vợ thứ hai”, chạy trốn khỏi những người đàn ông đã ép họ vào tình trạng đó. Điều này đã thu hút nhiều kẻ thù. Và nhiều kẻ thù trong số này là những người đàn ông có quyền lực.

Tử đạo vì đức tin

Một người trong số họ, cảnh sát To Metapa, đã ra lệnh bắt giữ anh. Trong thời gian bị giam cầm, Peter To Rot vẫn giữ được sự thanh thản lạ thường. Ngài không hối hận về hành động của mình, ngài kiên quyết bảo vệ lòng trung thành của mình với Phúc Âm và vai trò là một giáo lý viên cho đến cùng. Vài giờ trước khi chịu tử đạo, ngài nói: “Tôi ở tù vì những kẻ phá vỡ lời thề hôn nhân và vì những kẻ không muốn thấy công trình của Chúa tiến triển. Chỉ vậy thôi. Tôi phải chết. Tôi đã bị kết án tử hình rồi”.

Peter To Rot đã bị bác sĩ tại nhà tù tiêm một loại thuốc và cho uống một loại xi-rô mà theo lời họ là để chữa cảm lạnh. Việc sử dụng những chất này khiến anh bị nôn, và chính bác sĩ đã phải bịt miệng anh lại để anh không nôn ra. Khi đến để kiểm tra tận mắt xem Peter To Rot đã chết hay chưa, cảnh sát To Metapa đã nói: “Cậu ta, ‘chàng trai truyền giáo’, bị bệnh rất nặng và đã qua đời”. (Fides 15/6/2025)

Vâng lời Thiên Chúa quan trọng hơn vâng lời con người

Việc phong thánh cho To Rot là một sự khích lệ lớn cho tất cả những người Công giáo ở Papua New Guinea tiếp tục trên con đường nên thánh cá nhân. Nó nhắc nhở chúng ta rằng sự thánh thiện không phải là một thứ xa xỉ, mà là một điều cần thiết. Thêm vào đó, chứng tá của To Rot mạnh mẽ tuyên bố với toàn thế giới rằng kế hoạch của Thiên Chúa đối với gia đình và hôn nhân là: một người nam và một người nữ, kết hợp với nhau trọn đời, cho đến chết. Sự duy nhất và bất khả phân ly của hôn nhân liên tục bị thế giới hiện đại tấn công, bóp méo và chế giễu. To Rot, người đã đổ máu để bảo vệ những chân lý này, nhắc nhở chúng ta rằng vâng lời Thiên Chúa quan trọng hơn vâng lời con người. (Agenzia Fides 13/6/2025)

Một anh hùng đức tin và là một gương mẫu

Chia sẻ với hãng tin Fides, Cha Christian Sieland, Giám đốc Quốc gia của Hội Giáo hoàng Truyền giáo Papua New Guinea, đã tuyên bố rằng nếu không có Chân phước Peter To Rot, “ngày nay Papua không thể được gọi là một quốc gia Kitô giáo”. Theo cha, việc tuyên thánh cho Chân phước To Rot, vị thánh đầu tiên của Papua New Guinea, là “thời khắc vui mừng và tự hào cho tất cả các nhà truyền giáo” ở Châu Đại Dương “bởi vì đó là bằng chứng cho thấy sự hy sinh, dấn thân và cống hiến của họ đã đơm hoa kết trái và tiếp tục sinh hoa trái”. Cha nói rằng câu chuyện của Chân phước này “ngày nay có thể là nguồn cảm hứng cho Giáo hội hoàn vũ, vì ngài đã sống những lời giảng dạy của Chúa Kitô”.

Cộng đồng Công giáo Papua New Guinea đón nhận thông báo tuyên thánh này với niềm vui và sự nhiệt tình lớn lao. Trong nhiều năm, các tín hữu của Papua New Guinea đã cầu nguyện cho việc tuyên thánh cho Chân phước Peter To Rot. Đối với Papua New Guinea, việc phong thánh cho To Rot là một khoảnh khắc lịch sử, vì ngài sẽ là vị thánh địa phương đầu tiên. Đối với toàn bộ khu vực Thái Bình Dương, To Rot đã trở thành một anh hùng đức tin và là một hình mẫu, cuộc đời và các đức tính của ngài là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ. Do đó, mọi người đều mong đợi lễ tuyên thánh với niềm vui và mong mỏi.

Nguồn: vaticannews.va/vi