Đức Giêsu thực sự là một mẫu mực cho lối sống và cung cách hành xử của chúng ta. Nhìn vào Ngài và chiêm ngắm đời sống của Ngài, chúng ta có thể tìm thấy được những bài học quý giá, những khuôn vàng thước ngọc, những chỉ dẫn khôn ngoan giúp tìm thấy hạnh phúc. Tuy nhiên, nếu Đức Giêsu chỉ như thế thôi thì Ngài cũng chẳng hơn gì các bậc thánh hiền, các triết gia hay những bậc vĩ nhân trong lịch sử. Những nhân vật này cũng có một đời sống rất tốt lành, nêu gương sáng cho người đương thời và được các bậc hậu thế muôn đời kính ngưỡng. Những giáo lý họ truyền dạy cũng có một giá trị vô cùng thâm thúy, chất chứa một nền minh triết khôn ngoan, trường tồn với nhân gian qua bao đời. Phải chăng Đức Giêsu cũng chỉ là một trong số các nhân vật vĩ đại này? Ngài có điều gì đó khác họ, hay thậm chí là hơn họ không?
Trên bình diện lý trí, ta chỉ có thể nhìn về Giêsu như một con người, với những lề lối sinh hoạt, những tư tưởng và đời sống đạo đức. Nhưng Đức Giêsu vừa giống cũng vừa khác với chúng ta. Giống ở chỗ, tất cả đều là con người đúng nghĩa. Còn khác ở chỗ, Đức Giêsu mang trong mình bản tính Thiên Chúa, Ngài là Thiên Chúa thật, một Thiên Chúa mặc lấy xác phàm. Chỉ có đức tin mới giúp chúng ta thấy được điều này. Dưới cái nhìn đức tin, Đức Giêsu trở thành một nhân vật có một không hai trong lịch sử, độc nhất vô nhị và trỗi vượt lên trên tất cả. Với chúng ta, Thiên Chúa cũng hiện diện trong tâm hồn theo một cách thức thiêng liêng. Còn với Đức Giêsu, Thiên Chúa không “hiện diện” theo một cách thức như vậy mà chính Ngài là Thiên Chúa. Giữa ta và Thiên Chúa có một sự phân biệt vì ta không phải là Thiên Chúa. Còn giữa Ngài và Thiên Chúa không có sự phân biệt nào cả. Bản tính Thiên Chúa thấm đẫm vào từng thớ thịt và dòng máu của Ngài. Chính điều đó làm cho Ngài trở nên phi thường và cái chết của Ngài có khả năng cứu độ mọi loài mà không một ai khác dưới gầm trời này có thể làm được.
Các bậc thầy khác có thể sống một đời sống tốt lành nhờ ngộ ra con đường chân lý. Họ trở nên thanh thoát và chỉ vẽ cho người khác cách thức tìm đến bình an. Nhưng tự cổ chí kim cho đến nay, không một ai trong số họ tuyên bố cách mạnh mẽ và cương quyết rằng họ là con của Vị Thiên Chúa Tối Cao. Chẳng ai khẳng định với người khác rằng họ là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống. Chẳng ai khuyên người khác hãy ăn thịt và uống máu mình để có sự sống đời đời. Chẳng ai dám hứa với người khác là sẽ cho họ được vào Nước Trời với mình. Chẳng ai dám gọi Đấng Tuyệt Đối là Cha. Chẳng ai có thể tự mình thực thi vô số dấu lạ, rồi có khả năng truyền cho các môn đệ của mình những quyền năng như thế. Cũng không ai dám nói với người khác là mình có toàn quyền trên trời dưới đất, mọi tà thần khác cũng phải quy phục. Và đặc biệt hơn cả, chẳng ai trong số các bậc hiền triết sống lại từ cõi chết.
Người ta có điêu ngoa hay dùng thủ thuật lừa dối người khác để làm cho mình trở nên phi thường. Nhưng việc sống lại từ cõi chết thì điều xưa nay chưa người nào làm nỗi. Đức Giêsu phục sinh từ cõi chết, không phải là một kiểu sống lại như Lazarô (x. Ga 11,1-44) hay như con trai bà góa thành Nain (x. Lc 7,11-17), nhưng Ngài đã đi vào trong sự sống thần linh của Thiên Chúa, một sự sống vượt trên cái chết nên sẽ không bao giờ chết nữa. Câu chuyện phục sinh của Ngài đã làm cho bao người kinh hoàng và điều đó chứng minh cho người ta thấy thân phận Thiên Chúa của Ngài, vốn đã “ẩn mình” trong suốt những năm qua. Thật khó có thể nghĩ rằng chính các tông đồ đã “bịa” ra câu chuyện Phục Sinh. Các ông lúc đấy đang sợ hãi, phải trốn chui trốn nhũi. Các ông cũng không phải là những người mưu mẹo và tinh khôn để có thể nghĩ ra câu chuyện phục sinh với những tình tiết hết sức logic, thu hút và thuyết phục người ta. Cũng chẳng ai “bịa” ra câu chuyện hoang đường rồi hân hoan vui mừng chịu chết vì nó. Tất cả các ông đều sẵn sàng lấy giá máu để làm chứng cho điều này, chứ không phải chỉ một hay hai người. Giới cầm quyền thời ấy hẳn là cũng muốn đối đầu với các ông, chứng minh câu chuyện phục sinh mà các ông loan truyền trong dân chúng là sai, nhưng họ không hiểu tại sao không tìm thấy xác Đức Giêsu. Và trước bao dấu lạ cùng sự biến đổi khác thường của các ông, họ không thể làm gì hơn.
Hẳn là sẽ có rất nhiều người cho rằng chuyện Đức Giêsu phục sinh là một chuyện ngớ ngẩn. Cũng chẳng thể trách họ được vì có ai trong chúng ta tự mình trải nghiệm hay chứng kiến kinh nghiệm có một không hai này đâu. Nhưng gom hết tất cả những gì ta biết về cuộc đời của Đức Giêsu, cộng với những gì Ngài truyền dạy và tiên báo, rồi cả những phép lạ Ngài làm, ta được mời gọi để tin vào một vị Thiên Chúa từ trời cao đã hạ giới xuống thế, sống một kiếp con người, và ở giữa chúng ta. Ta cảm phục vị Thiên Chúa ấy vì sự khiêm nhường của Ngài khi nhìn đến khoảng thời gian Ngài âm thầm sống trong một gia đình nhỏ bé, bình thường và giản dị như một con người, không có gì khác thường, không có gì nổi trội. Ta càng thấy cảm phục Ngài hơn khi chiêm ngắm lại cuộc thương khó đầy thương đau của Ngài. Vào khoảnh khắc bị bao kẻ thù tấn công tứ phía, vào lúc dường như bị tất cả mọi sự xấu bủa vây, Ngài – vị Thiên Chúa Tối Cao – vẫn lặng im cho người ta hành hạ, để mặc người ta muốn làm gì mình thì làm, không một lời chửi bới, không một phản ứng chống cự. Chính nơi cây thập tự ấy, ta thấy Thiên Chúa như ẩn đi tất cả những vinh quang và quyền năng vô biên của mình, để cùng im lặng với con người, cùng chịu đau nỗi đau của nhân thế.
Thiên Chúa luôn thích sự ẩn mình. Ngài vẫn còn ẩn mình rất nhiều trong thế giới này, đặc biệt nơi những biến cố đau thương, nơi những tình huống mà “chúng ta không tài nào hiểu nỗi”. Thiên Chúa ở đâu, trong những trận động đất, sóng thần cướp đi mạng sống của bao người vô tội? Thiên Chúa ở đâu ở, trong những cuộc chiến đấu tranh giành quyền lực, đất đai, tài nguyên? Thiên Chúa ở đâu, trong những trận dịch bệnh khủng khiếp? Thiên Chúa ở đâu, trong những vụ mưu sát, những cuộc khủng bố, những vụ đánh bom mang danh chính nghĩa và công lý? Thiên Chúa ở đâu, khi người lành thì chết thảm, còn kẻ ác cứ ung dung tự tại, ngông nghênh làm điều dữ? … Lý trí chẳng thể nào trả lời cho chúng ta biết được. Còn đức tin thì nói với chúng ta rằng Thiên Chúa ở ngay đó, ngay nơi tâm điểm của những điều tai ác đó, đang bị người ta lôi đi, bị người ta hành hạ, bị người ta chặt đầu, bị người ta giết chết. Thiên Chúa chẳng “trốn” ở đâu cả, và cũng chẳng phải Ngài cố tình không thấy gì cả, càng không phải vì Ngài chẳng thể làm được gì nên mới lặng im. Ngài không thể lấy đi tự do của kẻ ác, vì kẻ ác cũng là con cái Ngài, nhưng điều quan trọng hơn cả, là Ngài muốn ở kề bên những ai đang gặp cảnh bần cùng, khốn khổ và chịu nhiều thiệt thòi. Ngài ở đấy, chịu đau với họ và chịu chết cùng với họ.
Khi thập giá qua đi, chỉ sau một khoảnh khắc nhỏ, Thiên Chúa sẽ phô bày vinh quang bất diệt của mình cho những ai có lòng tin. Ai dính chặt cuộc đời mình với Đức Giêsu, cùng đi với Ngài và để cho Ngài đi cùng mình lên đồi Canvê, người ấy cũng sẽ cùng Ngài sống sự phục sinh của Thiên Chúa. Ngài sẽ kéo người ấy lên với mình, Ngài sẽ nâng người ấy dậy và đưa về cõi vinh phúc thiên thu. Thiên Chúa ẩn mình, không phải vì Thiên Chúa bất lực, nhưng vì Ngài quá nhân từ và quá quyền năng. Người nào có thể im lặng được khi chịu thiệt thòi, người ấy phải rất mạnh mẽ và đầy lòng từ bi. Thiên Chúa của chúng ta là một Thiên Chúa như thế. Bởi vậy, khi chiêm ngắm Đức Giêsu, ta tìm thấy con đường khôn ngoan và những tư tưởng thanh tẩy tâm hồn, nhưng ta cũng được mời gọi để chiêm ngắm hình ảnh một Thiên Chúa ẩn mình nơi chính con người Ngài. Đi vào sâu trong Giêsu, ta sẽ bắt gặp được điểm hội tụ của trời và đất, của thiên đàng và thế gian, của Thiên Chúa và con người. Tất cả đều có nơi ấy, một cái tên thôi: Giêsu.
Pr. Lê Hoàng Nam, SJ