GỢI Ý SUY NIỆM LỜI CHÚA
Lễ Thánh Giuse
Lời Chúa: Mt 1,16.18-21.24a
Hôm nay, Giáo hội kính nhớ thánh cả Giuse là bạn trăm năm Đức Mẹ. Ngài được tôn vinh chỉ vì là bạn trăm năm của Đức Mẹ. Tại sao thế? Vì Ngài là một người chủ gia đình gương mẫu, và là một người chồng lý tưởng, xứng đáng là gương mẫu của mọi gia trưởng. Chúng ta hãy chiêm ngắm khuôn mặt của Ngài để thấy tại sao Giáo hội tôn kính Ngài như thế.
Thánh Giuse là ai?
Là một anh thợ mộc nhà quê, thuộc dòng tộc Đavít, nhưng là một anh thợ mộc nghèo. Chúng ta đừng quá tô điểm hình ảnh của Ngài, chỉ cần nhìn Ngài trong sự thật của Ngài thôi. Ngài được tôn vinh không phải vì đã làm những việc lạ lùng, xuất chúng mà chỉ là một con người tầm thường. Nhưng cái tầm thường của Ngài mới là cái đáng chúng ta ngưỡng mộ.
Không ai nói đến cha mẹ của Ngài, chỉ biết Ngài thuộc dòng tộc vua Đavít mà thôi. Người ta chỉ nói đến Ngài khi Ngài được đính hôn với Maria. Thời bấy giờ, không có vấn đề nam nữ thương nhau, chọn nhau, và cha mẹ chấp nhận tình yêu của đôi trẻ rồi sắp xếp việc hôn nhân, mà do quyết định của các bô lão trong dòng tộc, nghĩa là đặt đâu ngồi đó, xét theo vai vế bà con. Thời bấy giờ người ta cũng không nghĩ đến việc độc thân. Lớn lên là phải lập gia đình. Giuse không ở ngoài tục lệ đó.
Giuse được đính hôn với Maria. Đính hôn nghĩa là sẽ trở thành vợ chồng. Thời gian đính hôn là một năm, và trong thời gian đó hai người có thể ăn ở với nhau như vợ chồng trước khi có đám cưới, nhưng thường người ta không dễ chấp nhận như thế.
Giuse có yêu Maria, và Maria có yêu Giuse không? Điều này cũng cần xét lại. Trong những thế kỷ trước, theo ý kiến của một số nhà đạo đức thì người ta xem Giuse như một cụ già quá lục tuần, được chọn để che chở cho Maria sau này, chứ không là một người yêu thực sự. Quan niệm này quá lỗi thời, phát xuất từ một lòng đạo đức méo mó, không thích hợp.
Hiểu như thế thì quá thiệt thòi cho Maria, một cô gái quê mùa thật nhưng cũng đáng giá. Nếu đính hôn với một cụ già thì còn gì là giá trị của Maria? Làm sao Maria có thể chường mặt ra với chị em bạn bè?
Không, Giuse là một chàng thanh niên nghèo, nhưng đạo đức. Chàng đẹp trai, tuấn tú và khi đính hôn, ai cũng trầm trồ: Thật xứng đôi vừa lứa!
Tình yêu của Giuse thật trong sáng, thâm sâu và chân thành. Và có lẽ Ngài đã mong ước lập một gia đình tốt lành và đạo đức. Tình yêu càng chân thành thì càng gặp nhiều đau khổ thử thách.
Đính hôn xong, Maria được thiên thần viếng thăm và báo tin nàng sẽ thụ thai và sinh con trai do quyền năng của Chúa Thánh Thần, và đồng thời báo tin bà Êlisabet cũng đã thụ thai trong tuổi già. Maria tức tốc lên đường đi thăm người chị yêu quí. Và đây bắt đầu những thử thách và đau khổ của Giuse, một bi kịch nội tâm không thể hiểu nổi.
Sau khi giúp chị Êlisabet ba tháng trở về, Maria hoàn toàn thay đổi làm cho Giuse choáng váng. Nàng đã có thai! Giuse bàng hoàng không thể tưởng được. Nàng! Một người con gái trong trắng tốt đẹp mà chàng đã yêu, sao có thể như thế được? Đau khổ đến tột cùng, nhưng Giuse vẫn khôn ngoan đắn đo, suy nghĩ. Chúng ta có thể tưởng tượng Giuse đau đớn như thế nào. Thánh Matthêu ghi lại: Giuse là một người công chính. Người công chính không hành động theo ý của mình, và trong mọi hoàn cảnh luôn tìm hiểu xem Chúa muốn thế nào. Giuse không hấp tấp hay giận dữ, mặc dù chàng đau khổ đến tột đỉnh. Chàng không hiểu chuyện gì đã xảy ra, chàng tìm một giải pháp êm đẹp nhất: biến tan khỏi cuộc đời Maria, không đôi chối, không lồng lộn, không để ai biết điều gì. Một chàng thanh niên mà có thể tự chủ như thế là một điều lạ thường. Có thể Giuse có linh tính là chuyện này không thể hiểu được. Phải có một cái gì đó vượt xa tầm hiểu của chàng. Chàng vẫn tin vào người yêu của mình. Nàng không thể làm chuyện ngu xuẩn như thế được! Chàng suy nghĩ mãi vẫn không tìm ra đáp số. Nhưng chính Chúa can thiệp. Và Giuse yên lòng.
Thiên Chúa đôi khi cũng thử thách chúng ta, nếu chúng ta biết hành động theo ý Chúa thì sẽ không bao giờ xảy ra điều đáng tiếc.
Mọi việc trở lại bình thường, nhưng Giuse chưa yên thân. Maria gần ngày. Một lệnh của hoàng đế buộc mọi người phải về quê mình khai sổ kiểm tra. Giuse buộc phải đưa vợ mình về Bêlem. Con đường Nadaret đến Bêlem dài hơn một trăm cây số, núi đồi hiểm trở, sa mạc nắng thiêu. Đi bộ dắt lừa suốt con đường dài như thế không là một việc dễ dàng. Khi đến Bêlem, không tìm được một nơi trú nhờ qua đêm, lại phải đem Maria ra một hang đá, và nàng sinh con trong những hoàn cảnh hết sức bi đát. Lo cho đứa bé có chỗ ở xong thì không bao lâu lại phải chạy đi lánh nạn sang Ai Cập vì vua Hêrôđê đang tìm giết em bé. Nơi đất khách quê người, Giuse phải tảo tần lo nuôi sống gia đình. Cũng không bao lâu lại được lệnh trở về xứ và sau cùng, tái định cư tại Nadaret. Cuộc sống của Giuse không khác gì cuộc sống chúng ta, và có lẽ điêu đứng hơn. Giuse đã làm tròn bổn phận của mình, Đã che chở dưỡng nuôi Con Thiên Chúa với tất cả tình yêu. Sự cao cả của Giuse chính là sự nghèo khó đa đoan làm tròn bổn phận một người chủ gia đình dù trong hoàn cảnh nào.
Một vấn đề làm nhiều người thắc mắc là làm sao Giuse có thể sống cùng với Maria như thế suốt bao nhiêu năm? Vì thế có nhiều người tưởng rằng Maria sau này đã có nhiều con với Giuse khi họ đọc thấy trong Tin Mừng có nói đến anh em Chúa Giêsu.
Anh em của Chúa Giêsu phải hiểu theo nghĩa Á đông, nghĩa là anh em bà con.
Thánh Matthêu đã nói: Giuse là người công chính, tức là người kính sợ Thiên Chúa, theo nghĩa Do Thái. Điều này là điều thiết yếu. Giuse sống theo lời Chúa, tuân hành mọi lệnh truyền của Chúa. Giuse tôn trọng Maria vì Maria thuộc về Thiên Chúa. Chúng ta không có tâm thức về sự cao cả của Thiên Chúa như người Do Thái, chúng ta không thánh thiện, và hiểu theo thói đời. Giuse hoàn toàn là của Chúa. Đó là sự thánh thiện. Các thánh đã sống như thế. Dù trong hoàn cảnh nào, các ngài không thể làm gì nghịch lại với Chúa, dù trong một việc rất nhỏ, nghĩa là không thể phạm tội. Đó là sự thánh thiện của Giuse.
Hơn nữa Giuse yêu Maria chân thành. Tình yêu của Giuse là một tình yêu chân thật và sáng suốt. Chàng chỉ biết lo cho Maria hết tình mà không đòi hỏi lại. Trong cuộc sống hôm nay, biết bao nhiêu người nam chỉ biết lo cho vợ mà không bao giờ nghĩ đến bản thân mình. Biết bao nhiêu người đã sống một tình yêu cao đẹp đến nỗi không còn một ước mơ nào ngoài ước mơ làm đẹp lòng Thiên Chúa! Chúng ta nghĩ đến thánh Phanxicô Assisi và thánh Clara, thánh Phanxicô đệ Salê với thánh Gioanna Chantal. Tình yêu của họ đã được thăng hoa đến tột đỉnh. Tình yêu của Giuse cũng siêu thoát như thế. Con người không chỉ sống bằng cảm tính mà có thể vượt xa hơn đến miền đất của hy sinh. Tình yêu Chúa nơi họ đã vượt thắng tất cả.
Hơn nữa Giuse xem Maria như một tác phẩm của Thiên Chúa, một quà tặng quí báu đến nỗi chàng chỉ lo giữ gìn mà không bao giờ nghĩ đến điều gì khác. Sự thánh thiện của Giuse là như thế. Tình yêu của chàng được lồng khung vào niềm tin đến nỗi niềm tin bao trùm tất cả, điều khiển tất cả. Chúng ta chỉ nghĩ đến bản thân mình, chúng ta không biết yêu. Tình yêu đích thực chỉ biết cho đi và quên mình. Thánh Giuse là con người như chúng ta, sống đơn thường như chúng ta nhưng cái đơn thường của ngài chính là sự đơn thường mạnh mẽ, âm thầm nhưng liên tục. Hạnh phúc của ngài chính là cho đi mà không đòi hỏi lại. Đó chính là anh hùng.
Một yếu tố khác rất quan trọng trong cuộc đời của thánh Giuse là Chúa Giêsu. Maria là một quà tặng cao quí, Giêsu lại cao quí hơn bội phần. Hạnh phúc của ngài là Đứa bé thần linh đó. Ngài biết nó là ai và Ngài phải bảo vệ đứa bé mỏng manh đó như thế nào. Tất cả tâm hồn Ngài chỉ chú trọng đến đứa trẻ đã được trao cho Ngài. Hạnh phúc biết bao khi bồng bế đứa con thần linh đó trong tay, lo cho con được ấm no, dạy con giữ luật Chúa. Tất cả được thực hiện trong âm thầm, không ai biết, không ai hay. Giuse ra đi cũng không ai nói đến. Ngài chìm trong im lặng. Ngài đã làm xong bổn phận theo chương trình của Chúa thế thôi. Đức khiêm nhượng là như thế.
Thánh Giuse chính là một mẫu người có đạo tuyệt hảo. Tuân hành ý Chúa đến trọn hảo. Âm thầm phục vụ mà không cần ai biết. Yêu mến Chúa Giêsu, tận tụy lo cho Con Thiên Chúa thôi và lẳng lặng ra đi.
Xin thánh Cả Giuse hướng dẫn chúng ta đến một cuộc sống bỏ mình, khiêm hạ như thế. Yêu mến Chúa Giêsu như Ngài.
Hôm nay, chúng ta nhìn về thánh Cả để thấy rằng chúng ta cũng được như Ngài, hơn Ngài, vì chúng ta chẳng những chỉ bồng ẳm Chúa mà được ăn Chúa nữa, thế mà chúng ta có yêu mến Chúa đâu! Chúng ta sẽ làm sao đây?
Lm Trầm Phúc