Diễn văn Đức Lêô XIV dành cho Tham dự viên Hội nghị Hiệp hội Quốc tế MINDS

DIỄN VĂN ĐỨC GIÁO HOÀNG LÊÔ XIV DÀNH CHO THAM DỰ VIÊN HỘI NGHỊ HIỆP HỘI QUỐC TẾ MINDS

Hội trường Clementine

Thứ Năm, ngày 9 tháng 10 năm 2025 

Nhân danh Cha, và Con, và Thánh Thần.

Bình an ở cùng anh chị em.

Anh chị em thân mến, chào buổi sáng và chào mừng tất cả mọi người!

Tôi rất vui được ngỏ lời với anh chị em trong thời điểm này, khi những biến cố hiện nay đòi hỏi sự phân định và trách nhiệm cụ thể, và rõ ràng truyền thông giữ vai trò then chốt trong việc hình thành lương tâm và trợ giúp tư duy phản biện.

Thật là một nghịch lý khi, trong thời đại của truyền thông, các cơ quan báo chí và thông tấn lại đang trải qua giai đoạn khủng hoảng. Cũng vậy, những người tiếp nhận thông tin cũng đang lâm vào khủng hoảng, khi thường nhầm lẫn giữa giả và thật, giữa điều chân thực và điều nhân tạo. Thế nhưng, ngày nay chẳng ai có thể nói rằng: “Tôi không biết”. Chính vì thế, tôi muốn khích lệ anh chị em trong công việc quan trọng của mình và khuyến khích những cơ hội hợp tác, để cùng nhau suy tư.

Thông tin là một tài sản công mà tất cả chúng ta đều nên bảo vệ. Do đó, điều thực sự có giá trị là sự hợp tác giữa công dân và các nhà báo nhằm phục vụ trách nhiệm đạo đức và công dân. Một hình thức của tư cách công dân tích cực là trân trọng và hỗ trợ chuyên gia và các thông tấn xã thể hiện sự nghiêm túc và tự do thực sự trong công việc của họ. Điều này hình thành một vòng tuần hoàn tốt đẹp mang lại lợi ích cho toàn xã hội.

Mỗi ngày, có những phóng viên chấp nhận mạo hiểm tính mạng để đưa tin cho mọi người về những gì đang thực sự diễn ra. Trong thời đại bị ghi dấu bởi đầy rẫy xung đột bạo lực như hiện nay, nhiều người đã ngã xuống khi đang làm nhiệm vụ của mình. Họ là nạn nhân của chiến tranh và của ý thức hệ chiến tranh, thứ muốn tìm cách ngăn cản các nhà báo có mặt tại hiện trường. Chúng ta không được quên họ! Nếu hôm nay chúng ta biết điều gì đang diễn ra tại Gaza, Ukraina và bất kỳ vùng đất nào khác đang bị nhuốm máu bởi bom đạn, phần lớn là nhờ họ. Những chứng nhân phi thường đó là đỉnh cao của sự cống hiến hằng ngày của biết bao người đang làm việc không ngừng để đảm bảo rằng thông tin không bị thao túng bởi những mục đích đi ngược lại sự thật và phẩm giá con người.

Như anh chị em biết, trong cuộc gặp đầu tiên của tôi với các nhà báo khắp thế giới, ngay sau Mật nghị Hồng y, tôi đã kêu gọi trả tự do cho các đồng nghiệp của anh chị em, những người bị bách hại và giam cầm bất công chỉ vì đang làm công việc của mình. Hôm nay, tôi xin lặp lại lời kêu gọi đó. Làm nghề báo không bao giờ có thể bị xem là tội phạm, mà là một quyền phải được bảo vệ.

Quyền tự do tiếp cận thông tin là một trụ cột nâng đỡ nền tảng xã hội của chúng ta, và vì thế, chúng ta được mời gọi bảo vệ và bảo đảm quyền ấy.

Như Đức Giáo hoàng Phanxicô đã nhấn mạnh: “Chúng ta cần những doanh nhân can đảm, những kỹ sư truyền thông can đảm, để vẻ đẹp của truyền thông không bị biến chất” (Diễn văn dành cho các tham dự viên Năm thánh Truyền thông, ngày 25/01/2025). Cần phải giải thoát truyền thông khỏi những tư duy sai lệch làm băng hoại nó, khỏi sự cạnh tranh không công bằng, và khỏi sự xuống cấp của cái gọi là giật tít câu khách (clickbait). Các hãng thông tấn đang ở tuyến đầu, và được kêu gọi hành động trong môi trường truyền thông hiện nay theo những nguyên tắc – đáng tiếc là không phải lúc nào cũng được chia sẻ – nhằm kết hợp giữa tính bền vững kinh tế của doanh nghiệp và việc bảo vệ quyền được tiếp cận thông tin chính xác và cân bằng.

Về phần mình, các nhà báo làm việc cho các hãng tin cũng được mời gọi trở thành những người đầu tiên có mặt tại hiện trường và đưa tin về những sự kiện vừa xảy ra. Điều này lại càng đúng trong kỷ nguyên của truyền thông trực tiếp liên tục và và quá trình số hóa ngày càng lan rộng của các phương tiện truyền thông đại chúng. Như anh chị em đều biết rõ, những ai làm việc cho một hãng thông tấn thường được kỳ vọng phải viết nhanh, dưới áp lực lớn, thậm chí trong những tình huống hết sức phức tạp và kịch tính. Chính vì thế, công việc của anh chị em đòi hỏi năng lực, lòng can đảm và cảm thức đạo đức nghề nghiệp. Đây là điều là vô cùng quý giá, và cần trở thành một liều thuốc giải độc trước sự lan tràn của thông tin “rác”.

Tuy nhiên, chúng ta không bị định sẵn phải sống trong một thế giới nơi sự thật không còn phân biệt được với hư cấu. Về điểm này, chúng ta cần tự đặt ra cho mình những câu hỏi then chốt.

Các thuật toán tạo ra nội dung và dữ liệu với quy mô và tốc độ chưa từng thấy. Nhưng ai kiểm soát chúng? Trí tuệ nhân tạo đang thay đổi cách chúng ta tiếp nhận và truyền đạt thông tin, nhưng ai đang điều khiển nó, và vì mục đích gì? Chúng ta phải luôn tỉnh thức để bảo đảm rằng công nghệ không thay thế con người, và rằng thông tin cùng các thuật toán đang điều hành nó ngày nay không rơi vào tay của một số ít người.

Anh chị em thân mến, xin cảm ơn vì công việc của anh chị em! Tôi gửi đến anh chị em lời chúc tốt đẹp nhất khi anh chị em cùng nhau suy tư về những thách đố mà chúng ta đang đối diện.

Thế giới cần một nền thông tin tự do, nghiêm túc và khách quan. Trong bối cảnh này, thật đáng nhớ lời cảnh báo của Hannah Arendt rằng: “Đối tượng lý tưởng của chế độ toàn trị không phải là người Quốc xã hay người Cộng sản cuồng tín, mà là những người không còn phân biệt được giữa thực tế và hư cấu, giữa đúng và sai” (The Origins of Totalitarianism, trang 474).

Với công việc kiên trì và nghiêm túc của mình, anh chị em có thể hành động như một tấm khiên ngăn chặn những kẻ, bằng nghệ thuật dối trá xưa cũ, tìm cách tạo ra chia rẽ để thống trị bằng cách chia rẽ. Anh chị em cũng có thể là thành trì của văn minh nhân loại trước bãi lầy của sự mơ hồ và và hậu sự thật (post-truth).

Ngành truyền thông không thể và không được tách rời công việc của mình khỏi việc chia sẻ sự thật. Tính minh bạch về nguồn tin và quyền sở hữu, tinh thần trách nhiệm, chất lượng và tính khách quan chính là chìa khóa trong việc khôi phục vai trò của công dân như những chủ thể trong hệ thống, thuyết phục họ đòi hỏi một nền thông tin xứng đáng với danh xưng ấy.

Tôi tha thiết kêu gọi anh chị em: đừng bao giờ bán rẻ uy tín của mình!

Nguyện xin Thánh Thần của Thiên Chúa, Đấng là chân lý và sức mạnh, Đấng ban sự hiền lành và can đảm, luôn nâng đỡ anh chị em. Tôi đồng hành với anh chị em bằng phép lành của tôi. Xin cảm ơn anh chị em.

Chuyển ngữ: Nt. Anna Ngọc Diệp, OP

Dòng Đa Minh Thánh Tâm

 Từ: vatican.va