VATICAN. “Đừng rơi vào một hình thức ‘tôn thờ ngẫu tượng nội tại tính cục bộ’ cũng như những phong tục thói quen cố hữu. Nhưng thay vào đó, chúng ta phải luôn biết nhìn vượt lên trên: vượt ra khỏi nội tại tính cục bộ để vươn tới siêu việt tính; vượt ra khỏi những thói quen, phong tục cố hữu để chạm tới điểm kết tận cùng, đó chính là vinh quang Thiên Chúa.”
Đây là điều được Đức Thánh Cha Phanxicô nói đến trong bài giảng thánh lễ sáng hôm nay ngày 13.11, tại nhà nguyện thánh Marta.
Đức Thánh Cha nói: “Thiên Chúa là Đấng đẹp đẽ và vinh quang nhất. Đáp Ca trong thánh lễ hôm nay đã nhắc đến điều ấy: “Trời xanh tường thuật vinh quang Thiên Chúa”. Tuy nhiên, vấn nạn của con người là thường nghiêng mình bái lạy trước những gì lộng lẫy, huy hoàng. Nhưng sự lộng lẫy đó chỉ phản chiếu vẻ đẹp của Thiên Chúa mà thôi, đến một ngày nào đó chúng sẽ tan biến đi.
Bám víu vào những vinh quang đời tạm
Đức Thánh Cha làm nổi bật hai thứ tôn thờ ngẫu tượng mà ngay cả những người có niềm tin cũng có thể mắc phải. Bài đọc thứ nhất và đáp ca nói về vẻ đẹp của các tạo vật nhưng đồng thời cũng chỉ ra sai lầm của những người khi nhìn vẻ đẹp của thụ tạo mà không biết nhìn vượt lên trên để vươn tới Đấng Siêu Việt. Đức Thánh Cha gọi điều này là: “Tôn thờ ngẫu tượng nội tại tính”. Có nghĩa là, người ta chỉ dừng lại ở vẻ đẹp nơi sự vật mà thôi chứ không biết nhìn lên trên và vượt ra ngoài để thấy vinh quang Thiên Chúa.
“Có những người đã gắn chặt đời mình với việc tôn thờ ngẫu tượng này. Họ bị ấn tượng mạnh bởi những điều kỳ diệu cùng sức mạnh và năng lực của chúng. Họ không nghĩ rằng có Đấng còn siêu việt hơn những điều ấy nữa, vì chính Đấng ấy đã sáng tạo nên mọi loài, đồng thời cũng là nguồn gốc và tác giả của mọi vẻ đẹp và vinh quang. Chỉ nhìn thấy vẻ đẹp của thụ tạo, rồi tôn phong chúng thành thần thánh mà không nghĩ rằng vẻ đẹp đó chỉ là vẻ đẹp của một buổi hoàng hôn, nó sẽ qua đi chứ không tồn tại mãi. Đây chính là một hình thức tôn thờ ngẫu tượng, gắn bó với những vẻ đẹp sẽ qua đi mà không nhận thấy siêu việt tính. Tất cả chúng ta đều có nguy cơ mắc phải điều này, một thứ tôn thờ ngẫu tượng nội tại tính, khi chúng ta tin rằng các thụ tạo này như là các vị thần và sẽ không bao giờ qua đi. Như vậy, chúng ta đã quên đi buổi chiều hoàng hôn rồi.”
Một hình thức tôn thờ ngẫu tượng khác chính là thần thánh hóa những phong tục, thói quen. Chính điều ấy sẽ làm cho con tim và tâm hồn chúng ta bị điếc. Đức Thánh Cha giải thích điều này bằng cách nhắc lại lời của Đức Giêsu trong bài Tin Mừng hôm nay. Đức Giêsu đã mô tả về con người trong thời đại của Nô-ê và thời ông Lót: ‘Thiên hạ ăn uống, cưới vợ lấy chồng’ mà chẳng để ý lưu tâm đến những chuyện khác, cho đến lúc nạn hồng thủy ấp tới hay mưa diêm sinh từ trời đổ xuống tiêu diệt tất cả.
“Như vậy, mọi chuyện xảy ra là do thói quen, xem mọi chuyện bình thường chẳng có gì đáng để ý. Cuộc sống là như thế, ta cứ tiếp tục sống như mình đã sống, chẳng bao giờ nghĩ đến ‘buổi chiều tà hoàng hôn’ của kiếp sống chúng ta. Đây chính là một hình thức tôn thờ ngẫu tượng: gắn chặt vào những thói quen cố hữu và không nghĩ rằng mọi chuyện sẽ kết thúc, qua đi. Thật vậy, ngay cả những thói quen, phong tục cũng có thể được suy tôn thành những vị thần. Cuộc sống là như thế nên chúng là cứ vậy mà sống. Nhưng Giáo hội giúp chúng ta nhận ra cái điểm tận cùng của mọi sự. Vẻ đẹp này sẽ kết thúc trong một vẻ đẹp khác; thói quen, phong tục này cũng sẽ kết thúc trong một thói quen, phong tục ‘vĩnh cửu’ khác. Đó chính là Thiên Chúa.”
Hãy chiêm ngắm vẻ đẹp không bao giờ qua đi
Tiếp tục bài giảng, Đức Thánh Cha khuyến khích: “Chúng ta phải luôn biết ngắm nhìn ‘điều siêu việt’, hay ‘đích điểm cuối cùng’. Thật vậy, Thiên Chúa là Đấng duy nhất siêu vượt lên trên cái tận kết của tạo vật. Chúng ta đừng lặp lại sai lầm chết người là ngoái nhìn lại phía sau giống như vợ ông Lót đã làm; nhưng luôn lao mình về phía trước với một niềm xác tín rằng nếu cuộc sống trần gian này có đẹp và quyến rũ đến thế nào đi nữa, thì cũng chỉ như cái đẹp của một buổi chiều hoàng hôn rồi sẽ phụt tắt.
Chúng ta – những người có đức tin – không là người quay lại đàng sau hay đầu hàng, nhụt chí; nhưng là những người luôn tiến về phía trước. Lao mình về phía trước trong cuộc đời này, biết chiêm ngắm vẻ đẹp và sống với những thói quen vốn có nhưng chúng ta không thần thánh chúng. Bởi vì, tất cả rồi sẽ qua đi. Tạo vật dù có đẹp đi nữa thì cũng chỉ là cái đẹp nhỏ bé, tạm thời, phản chiếu vẻ đẹp và vinh quang khôn tả của Thiên Chúa. Chỉ có vinh quang Thiên Chúa mới trường tồn, vĩnh cửu mà thôi. Đó là điều mà chúng ta cần phải chiêm ngắm và xác tín” (SD 13.11.15).
(Vũ Đức Anh Phương, RadioVaticana 13.11.2015)