Bà nội của Đức Giáo Hoàng
Tờ Osservatore Romano, nhật báo của Tòa Thánh, cách đây không lâu đăng bài viết về bà nội của ĐTC Phanxicô có tựa đề “Nonna Rosa, nữ cố vấn của Đức giám mục”. Bà tên Rosa Margherita Bergoglio, tên khai sinh là Vassallo (1884 – 1974). Tham gia tích cực các hoạt động của giáo xứ, đặc biệt bà đã có lần phát biểu giữa Đại hội Thánh Thể của giáo phận về tầm quan trọng của Bí tích này trong đời sống Kitô hữu. Tờ báo cũng trích dẫn số gần đây của tạp chí văn hóa Il platano tỉnh Asti, thuộc vùng Piedmont, tây bắc Ý, nhắc lại hình ảnh của bà, vốn quê quán tại đây trước khi chuyển sang định cư ở Argentina vào năm 1929: “Tận tụy trong đời sống gia đình và các việc bác ái, bà Rosa rất năng nổ trong sinh hoạt của cộng đoàn, chúng ta có thể đọc biết điều này qua các bản trích dẫn công khai. Bà đã thăm viếng các bệnh nhân, tù nhân, giúp đỡ giới trẻ, điều hành phong trào Công giáo tiến hành và hỗ trợ tác vụ của nhiều linh mục, đồng thời là cố vấn tin cậy của Đức cha Luigi Spandre. Bà cũng đã tổ chức nhiều hội nghị (…) trong toàn tỉnh”.
Jorge Mario Bergoglio và bà nội Rosa Bergoglio
Tạp chí nói rõ bà nội của vị giáo hoàng người Argentina đã từng phát biểu giữa Đại hội Thánh Thể giáo phận năm 1921, trong khóa học tập dành cho nữ giới, được tổ chức tại nhà thờ Santa Chiara. Về sau nơi đây xây dựng thành Đền thánh Joseph Marello.
Cũng vào năm ấy, tập san giới thiệu về giáo phận đã thuật lại: “Bà Bergoglio đã nói đến Bí tích Thánh Thể là phương tiện chính yếu giúp hoàn thành các nghĩa vụ của thiếu nữ, của người vợ và người mẹ; sau cùng, lời bà đã được mọi người quan tâm lắng nghe và hoan nghênh kịch liệt”. Bà Rosa Bergoglio cũng đã phát biểu tại nhà thờ nêu trên, trước toàn thể đại hội các hội đoàn Công giáo năm 1926. Diễn từ của bà không được đăng, nhưng trên trang nhất, số ra ngày 5.6, nhật báo Gazetta d’Asti viết : “Bằng lời lẽ tinh tế và đầy tâm tình, bà Bergoglio, tỉnh Asti, đã bàn các chủ đề tế nhị về giá trị đạo đức”. Ba năm sau, bà sang Argentina, nơi cháu bà, Jorge Mario Bergoglio, tức Đức Phanxicô, đã chào đời năm 1936.
Khi gia đình Bergoglio họp mặt
Năm 2015, Đức Phanxicô đã có dịp thăm quê và họ hàng của ngài ở vùng Piedmont. Ngày thứ hai trong chuyến viếng thăm tại Turin, thủ phủ của Piedmont, cũng là quê quán của dòng tộc, ĐTC đã cử hành thánh lễ và dùng cơm trưa vào ngày 22.6.2015 với các anh chị em họ mà ngài vẫn giữ liên lạc.
Đại gia đình Đức Bergoglio (X)
Đức Phanxicô từng tâm sự trong lần họp báo đầu tiên trên máy bay vào năm 2013 : “Ở nước Ý, tôi muốn đi thăm bà con trong một ngày : ban sáng đi máy bay và trở về (…), bởi vì họ mời gọi tôi và chúng tôi luôn liên lạc thường xuyên với nhau. Tuy nhiên, chỉ trong một ngày thôi”.
Sau cùng, ngài cũng làm được điều đó, dù thời gian chỉ vỏn vẹn nửa ngày. Buổi sáng, ĐTC đã gặp sáu anh em họ để cùng dâng thánh lễ, sau đó ăn trưa tại tòa Tổng Giám mục giáo phận Turin, vào ngày thứ hai trong chuyến thăm tại thủ phủ Piedmont, nơi mà ngài đã tự nhận là “con cháu”.
Phóng viên Andrea Tornielli, phụ trách trang Vatican của nhật báo thành phố Turin, La Stampa, kể tiểu sử của ĐTC : “Gia đình Bergoglio xuất thân từ Portacomaro (tức Portacomé, theo tiếng Piedmont), là một xã nhỏ trong tỉnh Asti, vùng Piedmont. Nơi đây dòng họ (ngài) đã định cư từ đầu thế kỷ 19, sau khi đã rời khỏi Castelnuovo, một thành phố khác trong miền”.
Liên lạc xuyên đại dương
Tháng 1.1929, bỏ lại tiệm bánh mứt, ông bà của vị giáo hoàng tương lai, ông Giovanni Bergoglio và bà Rosa Margherita Vassallo, do dấn thân đấu tranh chống chủ nghĩa phát xít, đã cùng con trai là Mario (cha của Đức Giáo Hoàng) xuống tàu di tản sang Buenos Aires; ở đó ba anh em trai của ông nội đã định cư. Hơn 530.000 người Ý đã di cư sang Argentina trong thập niên ấy.
Dù là linh mục, Tổng Giám mục hay Hồng y, Đức Jorge Bergoglio vẫn luôn liên lạc với các anh em họ ở Piedmont. Ngày nay họ sống tại Turin, một thành phố khá quen thuộc với ngài. Một trong những nhà tổ chức chuyến thăm viếng cho ĐTC nhấn mạnh: “Mỗi lần đến Rome, ngài đều dành thời gian ghé thăm dòng họ mình tại Turin”. Còn một linh mục người Argentina thân cận với ĐTC thuật lại : “Một số anh em họ của ngài cũng đã đến thăm ngài tại quảng trường Thánh Phêrô. Những người già cả hơn thì không đi được”.
Lần đến Piedmont vào tháng 6.2015,
ĐTC đã gặp được mọi người. Cùng với con cái các anh chị em họ, tổng cộng khoảng ba mươi thành viên gia tộc đã được Đức Phanxicô mong gặp gỡ “một cách hoàn toàn riêng tư”, theo thông báo của Tòa Thánh.
Chúa nhật 21.6.2015, đầu giờ chiều, tại Đền thánh Đức Mẹ an ủi kẻ âu lo (Consolata), trong khuôn khổ thăm riêng, Đức Phanxicô biết rất rõ ngôi nhà thờ xinh xắn này tại trung tâm thành phố Turin vì ngài đã từng đến cầu nguyện vào những lần thăm Piedmont trước đây.
Theo trực hệ, ngài là trưởng tử trong năm người con, trong đó Maria Elena là em gái út, hiện đang sống tại Argentina. Đàng sau các mối liên hệ gia đình, chính hình ảnh bà nội Rosa đánh động ngài hơn cả. Ngài từng đọc được một bài thơ tiếng Piedmont ông bà nội dạy. Vì thế, Chúa nhật 21.6 ấy, ngài đã đọc một trích đoạn – bằng tiếng Ý – trong bài giảng của mình.
Piedmont cũng là quê ngoại
Gốc gác của ĐTC là niềm tự hào của người dân một làng nhỏ bé vùng Piedmont. Nhờ bà Mariangela Bava, nhân viên hộ tịch trên ba mươi năm nay, thông tin mới về gốc gác Ý của Đức Phanxicô đã được nhiều người biết đến : bà ngoại của ngài là cụ Maria Gogna, sinh tại Cabella Ligure, một ngôi làng nhỏ khoảng 500 cư dân, cạnh tỉnh Alessandria, thuộc vùng Piedmont. Theo nhật báo Secolo XIX ra ngày 2.8.2014, bà Mariangela Bava, nhân viên tòa thị chính đã nhận ra rằng một chứng chỉ rửa tội của giáo phận Tortona đã ghi sai tên họ của người mang tên “Maria Gugna, con gái ông Pietro Giovanni và bà Regina Demergazzo”, sinh năm 1887 tại Teo, trong khi đúng ra phải là Maria Gogna. Tuần báo “Il Secolo” của giáo phận đã xác nhận thông tin này.
Nhờ sự tinh tường của bà Mariangela Bava, vốn thường nhận rằng mình “biết hết mọi người” ở Cabella, nên cội nguồn tại Ý của ĐTC đã được khám phá hoàn toàn. Đức Phanxicô vẫn tự nhận mình là người dân Piedmont theo bên nội. Với phát hiện nói trên, chúng ta được biết bà ngoại của ngài cũng sinh tại vùng này, dù bà chỉ sống vài năm ở Cabella, trước khi cùng gia đình di cư sang Argentina.
Chính vì thế, Thị trưởng Cabella, bà Roberta Daglio và ông Carlo Repetti – một diễn viên địa phương, đã thông báo muốn tổ chức một chuyến đi bằng xe hơi đến Rome, để trao lại cho ĐTC giấy khai sinh của bà ngoại. Thỉnh thoảng ngài sử dụng tiếng địa phương Piedmont mà bà nội Rosa đã chỉ cho ngài. Ông Mario, cha của ngài, là một nhân viên hỏa xa, đã đến Argentina đầu thế kỷ 20, từ nhà ga Portacomaro Stazione, thuộc tỉnh Asti.
Theo tờ Secolo XIX, thành phố Cabella hiện nay còn lại ba gia đình mang tên họ Gogna. Chắc chắn các thành viên dòng tộc này là anh em họ của Đức Phanxicô.
KHÁNH VÂN
Nguồn tin: Báo Công Giáo & Dân Tộc