Nguyên Lý và Nền Tảng không chỉ là một ý tưởng thần học, nhưng còn là một lời mời gọi hướng đến một cuộc sống công chính, bình an và tự do.
Cùng một vấn đề, mục đích của cuộc đời là gì, nhưng mỗi thế hệ lại đặt câu hỏi này theo nhiều cách thức khác nhau. Phải chăng mục đích của cuộc đời chỉ là sự thành công, sự theo đuổi hạnh phúc hay tích luỹ tài sản và tiện nghi thoải mái? Vào thế kỷ thứ XVI, thánh Ignatius thành Loyola đã đưa ra một câu trả lời hoàn toàn khác, một câu trả lời vẫn còn nguyên giá trị và đầy thách thức cho đến ngày nay.
Đối với thánh Ignatius, cuộc sống con người có một mục đích rõ ràng đó là sống để nhận biết, để yêu mến và phụng sự Thiên Chúa. Tất cả mọi thứ khác, kể cả tham vọng, các mối tương quan, thậm chí cả những cuộc đấu tranh của chúng ta đều phải được nhìn nhận dưới ánh sáng của mục đích tối thượng này.
Ý tưởng này trở thành nền tảng của phương pháp Linh Thao của thánh nhân, một tác phẩm đã hình thành nền linh đạo Dòng Tên và Giáo Hội rộng lớn hơn trong suốt nhiều thế kỷ. Cốt lõi của linh đạo này chính là Nguyên Lý và Nền Tảng, một lời khẳng định ngắn gọn nhưng sâu sắc, làm thay đổi cách chúng ta nhìn nhận bản thân, nhìn nhận thế giới và Thiên Chúa.
Đây không chỉ là một tiền đề thần học, nhưng còn là lời mời gọi hướng đến sự tự do, khỏi sự ràng buộc, khỏi những ảo tưởng về sự kiểm soát, bất cứ điều gì ngăn cản chúng ta không đạt được cùng đích đích thực của mình.
Vậy Nguyên Lý và Nền Tảng đó là gì?
Nguyên Lý và Nền Tảng là điểm khởi đầu của linh đạo theo thánh Ignatius. Nó nêu lên lý do hiện hữu của con người và mối tương quan giữa con người với thế giới. Thánh Ignatius bắt đầu với một tuyên bố đầy ấn tượng: “Con người được dựng nên để ca ngợi, tôn kính và phụng sự Thiên Chúa, và nhờ đó linh hồn mình được ơn cứu độ. Tất cả những thứ khác trên trần gian này đều được tạo ra để giúp con người đạt được cùng đích mà mình được dựng nên.”
Điều này có nghĩa là cuộc sống của chúng ta không phải là ngẫu nhiên, và chúng ta có mặt trên trần gian này không chỉ để tìm kiếm sự thoả mãn cá nhân. Cùng đích tối thượng của chúng ta là nhận biết, yêu mến và phụng sự Thiên Chúa. Mọi thứ khác, bao gồm cả tài năng, của cải, mối tương quan, thậm chí cả những khó khăn mà chúng ta đang phải đối mặt, đều phải được hiểu dưới ánh sáng của cùng đích tối hậu này.
Lời mời gọi hướng đến sự tự do tuyệt đối
Điều này không có nghĩa là thánh Ignatius kêu gọi người ta từ bỏ thế gian. Mục đích của ngài là sắp xếp sao cho đúng đắn mối tương quan của chúng ta với thế gian. Ngài giải thích: “Vì vậy, con người phải sử dụng mọi thứ nhằm giúp bản thân đạt được cùng đích của mình, và người ta phải từ bỏ tất cả nếu chúng cản trở họ đạt được cùng đích ấy.”
Ý tưởng này là trọng tâm trong sự buông bỏ theo thánh Ignatius, hay còn gọi là sự thờ ơ thánh thiện. Đây không phải việc khuyến khích người ta sống thờ ơ, nhưng là lời mời gọi mọi người hướng đến sự tự do tuyệt đối. Chúng ta không được để cho những khát vọng về thành công, sức khoẻ, tài sản, hay khoái lạc điều khiển bản thân và cuộc đời mình, đồng thời cũng không để cho sự thiếu vắng những thứ ấy nghiền nát chúng ta. Thay vào đó, chúng ta được mời gọi đặt câu hỏi: Liệu điều này giúp tôi yêu mến và phụng sự Thiên Chúa, hay đang lôi kéo tôi rời xa Ngài?
Đối với thánh Ignatius, bi kịch thực sự không phải là đau khổ hay thất bại, nhưng là sự gắn bó với những thứ không dẫn dắt chúng ta đến với Thiên Chúa. Nếu của cải giúp chúng ta đến gần Thiên Chúa, chúng ta nên biết ơn về điều đó. Nếu nó trở thành một thần tượng, thì chúng ta phải buông bỏ nó. Nếu đau khổ làm cho tình yêu của chúng ta trở nên sâu sắc hơn, thì nên đón nhận nó như một hồng ân Chúa ban. Lối suy nghĩ này đi ngược lại với những gì đang ám ảnh chúng ta về một lối sống hiện đại chỉ nhắm đến sự tự thoả mãn, một thời đại thúc giục chúng ta chỉ biết bám chặt vào những gì mình muốn. Nhưng tầm nhìn của thánh Ignatius mang đến một cái gì đó sâu sắc hơn, đó chính là sự tự do đích thực, là khả năng mong muốn và chọn lựa những gì đưa chúng ta đến gần hơn với cùng đích tối thượng của cuộc đời mình.
Chọn lựa một cách khôn ngoan
Thánh Ignatius kết luận cho những suy tư bằng việc đề nguyên tắc hướng dẫn trong việc đưa ra quyết định: “Chúng ta phải làm cho mình trở nên thờ ơ với tất cả mọi tạo vật… không ưu tiên sức khỏe hơn bệnh tật, giàu có hơn nghèo khó, danh dự hơn sự nhục nhã, một cuộc sống lâu dài hơn một cuộc sống ngắn ngủi, điều cốt yếu là chúng ta phải mong muốn và chọn lựa những gì thuận lợi nhất cho cùng đích mà chúng ta được dựng nên.” Điều này không có nghĩa là chúng ta sống một cuộc đời thụ động hoặc không còn quan tâm tới cả sự an bình của bản thân. Trái lại, lời khẳng định này có nghĩa là mong muốn và khát vọng lớn nhất của chúng ta là tìm kiếm Thiên Chúa trong mọi sự. Nếu chúng ta bị đau bệnh, chúng ta nên tìm cách chữa lành, nhưng không phải bằng mọi giá đến mức đánh đổi cả linh hồn mình. Nếu chúng ta thành công, chúng ta nên dâng lời tạ ơn, nhưng không đặt căn tính của mình vào sự thành công.
Tại sao điều này vẫn còn rất quan trọng trong thời đại ngày nay?
Nguyên Lý và Nền Tảng mời gọi chúng ta suy nghĩ lại về lý do chúng ta hiện hữu nơi trần gian này. Nhìn lại xem những sự lựa chọn hàng ngày của chúng ta có đang dẫn dắt chúng ta đến với Thiên Chúa, hay chỉ là những sự phân tâm? Chúng ta có đang bám víu vào những thứ không thực sự làm chúng ta thỏa mãn, hay chúng ta sống trong sự tự do của việc nhận biết rằng không có gì, kể cả sự thành công, sự thất bại, thậm chí cả cái chết, có thể cướp đi cùng đích tối thượng của chúng ta?
Đối với thánh Ignatius, niềm vui thực sự không phải ở việc sở hữu nhiều hơn, mà là yêu mến nhiều hơn. Nguyên Lý và Nền Tảng không chỉ là một ý tưởng thần học, nhưng đó còn là lời mời gọi hướng đến một cuộc sống công chính, bình an và tự do, nơi mọi việc chúng ta làm đều được sắp xếp nhằm hướng đến một điều duy nhất thực sự quan trọng, đó là yêu mến và phụng sự Thiên Chúa.
Lm. Giuse Nguyễn Đình Dương
Từ: aleteia.org (23/02/2025)
Nguồn: gphaiphong.org
Để lại một phản hồi